Aantal gevallen van polio stijgt in conflictgebieden, monitoring in Europa blijft nodig

Het aantal gevallen van polio type 1 daalde tussen 2020 en 2023. Voor 2024 merken onderzoekers echter opnieuw een stijging in de conflictgebieden Afghanistan en Pakistan. Dat blijkt vrijdag uit cijfers van professor Ilse De Coster, verbonden aan de UAntwerpen.

"Om het virus uit te roeien zijn wereldwijd meer inspanningen nodig dan voorzien, vooral in landen met een slechte gezondheidszorg", aldus De Coster. "Toch zijn we op de goede weg. De doelstellingen blijven dezelfde: tussen 2027 en 2029 willen we polio van de kaart vegen, maar de strategie zal moeten worden aangepast (oorspronkelijk was het doel 2026, red.). In sommige gebieden in Afrika duurt het bijvoorbeeld soms weken na een detectie vooraleer hulpverleners ter plaats zijn, dat is te lang."

Met het aanpassen van de strategie doelt De Coster ook op de problemen in Afghanistan en Pakistan. De wederopstanding van de taliban in Afghanistan bracht heel wat migratie teweeg richting Pakistan. Vorig jaar stuurde Islamabad dan weer 600.000 van die vluchtelingen terug de grens over, met alle gevolgen van dien. Lang niet elk kind wordt bereikt. Het aantal natuurlijke poliogevallen in Afghanistan en Pakistan ging van 12 ontdekte gevallen in 2023 naar bijna 100 in 2024.

Natuurrampen

"Voor hulpverleners is het bovendien vaak onveilig of moeilijk om bepaalde gebieden te bereiken", gaat De Coster verder. "Veel mensen aarzelen daar ook nog om hun kind te laten vaccineren. Soms boycot een dorp zelfs een vaccinatiecampagne en eisen ze eerst een wederdienst aan de lokale overheid vooraleer ze de hulp toelaten. Tot slot zijn de natuurrampen in de regio niet bevorderlijk."

De Coster is duidelijk: om alle mensen te bereiken moet het programma worden aangepast. "Het moeten niet altijd diezelfde grote campagnes zijn waarbij veel kinderen worden gemist", zegt ze. "We hebben nood aan microplanning en aandacht voor lokale gendernormen. In Afghanistan mogen vrouwen amper buiten met hun kinderen. Dat zorgt voor een lage opkomst. Er is dus nood aan meer vrouwelijke eerstelijnswerkers en campagnes op maat."

Afvalwater

Ondertussen zijn de cijfers voor polio type 2 wel goed. Jaar na jaar zien onderzoekers een halvering in de cijfers. Concreet: de circulatie van vaccin-geassocieerde poliovirussen halveerde bijna, van 529 naar 267 gevallen. Dat is grotendeels te danken aan een vaccin dat in 2017 voor het eerst werd getest aan de UAntwerpen. Ondertussen werd dat vaccin wereldwijd aan meer dan een miljard mensen toegediend.

In onze contreien blijft monitoring belangrijk. Maandelijks wordt het afvalwater in België gecontroleerd, zonder positieve resultaten weliswaar. In enkele landen rondom ons werd er wel al polio gevonden in afvalwater (zonder effectieve gevallen, red.). Het gaat om Spanje, Polen, Finland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. "Er is een continu risico", besluit De Coster. Haar collega, professor Pierre Van Damme, geeft aan dat Europa een grotere rol zal moeten spelen internationaal. "Zeker nu met Robert Kennedy de minister van Volksgezondheid in de Verenigde Staten een 'antivaxer' is. Amerika zal minder investeren in wetenschappelijk onderzoek."