Het postulaat van minister Vandenbroucke
Minister van Volksgezondheid Vandenbroucke hield op het recente VASO Festival een toespraak waarin hij een postulaat voor de gezondheidszorg formuleerde, gebaseerd op drie cruciale begrippen: toegankelijkheid, betaalbaarheid en topkwaliteit.
Stan Politis, voorzitter VBS-GBS, bestuurslid BVAS/VAS.
Wanneer het over toegankelijkheid gaat, verwijst de minister naar wachtrijen, wachtlijsten en patiëntenstops. De oplossing is volgens hem dan ook duidelijk: meer artsen opleiden, meer bevoegdheden toekennen aan andere zorgverstrekkers. Dit is de visie vanuit de top.
Toegankelijkheid wordt verward met laagdrempeligheid
Als je echter de vraag stelt aan artsen op het terrein, krijg je een heel ander beeld. De spoedgevallen worden overspoeld met mensen die zich daar onnodig aanmelden. Dat komt omdat toegankelijkheid verward wordt met extreme laagdrempeligheid.
Iedereen is te allen tijde gratis welkom met eender welke ongerustheid, zeven dagen op zeven, 24 uur op 24 uur. Dat is de verwachting die de voorbije jaren werd gecreëerd. Ook het ontbreken van een goed werkend triagesysteem (1733) opent een snelweg naar het ziekenhuis.
De extreme laagdrempeligheid van medische zorg uit zich in zeer lage tot afwezige remgelden, een zeer uitgebreide toepassing van de derdebetalersregeling, waarbij de patiënt geen enkel idee meer heeft over de reële, veroorzaakte kosten.
'Wanneer je iets aanbiedt zonder grenzen of beperkingen, dan implodeert elk systeem'
Het is ongetwijfeld allemaal wel goedbedoeld en lovenswaardig, maar het mag ons niet blind maken voor het feit dat individuele laagdrempeligheid niet gelijk staat aan een doelmatige toegankelijkheid. Integendeel, de laagdrempeligheid leidt tot een overstroming van het gezondheidszorgsysteem.
We mogen ook niet blind zijn voor de ongemakkelijke waarheid dat tijdens de voorbije legislatuur de gezondheid van de Belgen er niet op vooruit is gegaan: meer mentale problemen, meer vapen bij jongeren, meer obesitas, een toenemende BMI bij de Belgische werknemers (cf. de studie van IDEWE), meer langdurige arbeidsongeschikten, meer chronische zieken, meer patiënten die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming. Een kliklijn voor artsen zal dit allemaal niet oplossen.
Betaalbaarheid moet doelmatig en duurzaam zijn
Wat betaalbaarheid betreft, schermt de minister graag met de hoge eigen kosten die patiënten hebben en de hoge onvervulde behoeften van bepaalde patiëntengroepen. Opeenvolgende regeringen hebben al belangrijke stappen gezet om de betaalbaarheid te waarborgen, door de invoering van de maximumfactuur en de derdebetalersregeling voor chronische zieken, weduwen, invaliden, gehandicapten en wezen. Voor deze groepen is een beperking van ereloonsupplementen absoluut verdedigbaar.
Maar het debat rond de ereloonsupplementen verdient enige nuance. Sommige ereloonsupplementen dienen immers alleen om zorg aan te kunnen bieden aan patiënten buiten het ziekenhuis, zonder er verlies op te moeten maken.
Wanneer echter de bijzonder lage tarieven voor de meest kwetsbare patiënten nu ook nog eens verruimd worden tot bijna 2,5 miljoen Belgen, dus bijna een op vijf landgenoten, dan hoef je geen begrotingsexpert te zijn om te beseffen dat ons gezondheidszorgsysteem gedoemd is om onder deze druk te bezwijken.
Ook betaalbaarheid moet doelmatig en duurzaam zijn, zodat de groepen in de bevolking die het meeste hulp nodig hebben die hulp ook blijvend kunnen krijgen – zonder onterechte uitbreiding naar degenen die het niet of veel minder nodig hebben.
Voor de artsen is het lastig om het zorgbudget, waarvoor zij als medebeheerders verantwoordelijk worden gesteld, binnen de perken te houden als het systeem overspoeld wordt met onnodige zorg. Er wordt aan de artsen gevraagd om doelmatige zorg te verlenen (lees: zij moeten de patiënt uitleggen dat de zorg niet nodig is). Een meer doelmatige toegang tot de gezondheidszorg kan al deze problemen vermijden.
Ereloonsupplementen doorgaans bescheiden
Het is overigens ook wel vreemd dat er altijd naar artsen gekeken wordt als het over betaalbaarheid gaat. De eerste gegevens die verzameld worden via de transparantiecodes lijken erop te wijzen dat de gevraagde ereloonsupplementen doorgaans zeer bescheiden zijn.
Overigens dient benadrukt te worden dat niet-vergoede of niet-vergoedbare prestaties niet als ereloonsupplementen mogen bestempeld worden. Vreemd genoeg komen ereloonsupplementen die een zorgverstrekker aanrekent voor niet-vergoedbare materialen en procedures niet in aanmerking voor terugbetaling door private verzekeringen – ook niet de aanvullende verzekeringen van de ziekenfondsen.
Deze verzekeringen komen enkel tussen voor ereloonsupplementen die worden aangerekend in het ziekenhuis. Supplementen voor niet-vergoedbare materialen en procedures buiten het ziekenhuis blijven dus ten laste van de gezinnen.
Het postulaat van de minister op zich is zeer correct: een gezondheidszorg die toegankelijk en betaalbaar is, en topkwaliteit biedt.
Maar wanneer je iets aanbiedt zonder grenzen of beperkingen, dan implodeert ieder systeem.
Stof tot nadenken en reden tot handelen.