Isolatiematerialen kiezen: natuurlijke materialen

Milieuvriendelijke isolatie wint terrein. Naast glas- en steenwol bieden natuurlijke materialen sterke isolatiewaarden én ecologische voordelen. Ze vragen minder energie bij productie, bevatten minder schadelijke stoffen, zijn recycleerbaar én aangenaam te plaatsen. We werpen een blik op enkele interessante alternatieven.

 

Cellulose

Wat is cellulose-isolatie?

Cellulose-isolatie bestaat uit fijne vlokken, voor 90% gemaakt uit gerecycleerd krantenpapier dat in drie stappen uiteen wordt gerafeld. Om het papier geschikt te maken voor isolatie voegt de fabrikant er vervolgens additieven aan toe. Zo wordt het materiaal brandwerend en schimmelwerend.

De cellulose wordt ingeblazen (in hellende en platte daken, houtskeletbouw, tussenvloeren en wanden, binnen- en buitenisolatie van muren …), open geblazen (vooral op zoldervloeren) en gesproeid.

Eigenschappen

Het gerecycleerde krantenpapier dat wordt aangewend voor cellulose-isolatie beschikt over een lamba-waarde tussen  de 0,038 en 0,042 W/mK. Daarnaast staat cellulose-isolatie dankzij de vezelstructuur ook bekend als een goede vorm van akoestische isolatie.

De toevoeging van minerale zouten maakt de vlokken sterk brandvertragend én minder aantrekkelijk voor knaagdieren en insecten, terwijl de elastische structuur eventuele gangen vanzelf weer sluit. Een aandachtspunt is wel dat cellulose-isolatie minder geschikt is voor vochtige omstandigheden. Daarom is het belangrijk om aan de warme zijde van de isolatie een dampscherm te plaatsen. 

Plaatsing

Over het algemeen wordt cellulose gespoten en dat vraagt specifieke kennis. Je kan dit bijgevolg niet zelf aanpakken. Het volstaat namelijk niet de compartimenten volledig te vullen: op termijn mag er namelijk ook geen zetting optreden.

Dé reden waarom je aannemer een opleiding moet volgen, is dan ook dat hij leert de cellulose-isolatie met de juiste densiteit in te blazen. Hoeveel kg/m³ precies ingeblazen moet worden, is terug te vinden in een densiteitstabel, op basis van proeven opgesteld door de fabrikant.

Snel geklaard

Het materiaal neemt perfect de vorm aan van het compartiment waarin het correct wordt ingeblazen. De isolatie sluit naad- en kierloos aan zonder materiaalverlies, want snijresten zijn er niet. Meten, snijden, passen, materiaal naar boven dragen: het is allemaal niet nodig. Het isoleren verloopt dan ook zeer snel. Een team van twee man plaatst over het algemeen gemakkelijk 150 m²/dag, ongeacht de dikte of complexiteit.

 

Kurk

Wat is kurk?

Kurk is een veelzijdig, natuurlijk materiaal, gewonnen uit de bast van de kurkeik. Het is prima geschikt om daken, vloeren en muren mee te isoleren. Het prijskaartje is wat hoger, maar de vele voordelen maken de keuze het overwegen waard. 

Kurk dat als isolatie wordt gebruikt, kan verwerkt worden tot korrels (geëxpandeerde kurkkorrels) of men maakt er platen van. De meeste kurkisolatie bestaat uit geëxpandeerde kurk: kurkgranulaat wordt verhit, zet uit en geeft suberine af, een natuurlijke hars die de korrels samenbindt tot stevige platen, zonder lijm of chemische toevoegingen. Er bestaat ook niet-geëxpandeerde kurkisolatie, zoals geagglomereerde kurk, gemaakt door kurkpoeder of -korrels samen te persen met een hars of lijm als bindmiddel.

Eigenschappen

Kurk is een natuurlijk isolatiemateriaal dat thermisch (lambdawaarde tussen 0,033 en 0,040 W/mK) goede prestaties levert. Geëxpandeerde kurk behoudt ook na tientallen jaren zijn isolerende eigenschappen, wat het tot een duurzaam en gezond bouwmateriaal maakt.

Dankzij de miljoenen luchtgevulde cellen per m³ absorbeert kurk geluid en trillingen bijzonder goed. Dat maakt het ideaal als akoestisch isolatiemateriaal voor muren, vloeren en plafonds. Kurk is bovendien brandwerend (klasse B2), bestand tegen ongedierte en volledig hernieuwbaar.

Kurkisolatie is van nature dampdoorlatend en vochtregulerend. Daardoor past het goed in dampopen bouwsystemen, waar vocht gecontroleerd naar buiten kan migreren. Een volledig dampscherm is dus doorgaans niet nodig, tenzij de constructie zich in een vochtige binnenruimte bevindt of er risico is op condensatie aan de binnenzijde.

Met kokosvezel
Kokosvezels kunnen in combinatie met geëxpandeerde kurkplaten gebruikt worden om de kwaliteit van de geluidsisolatie te optimaliseren. 

Plaatsing

Kurk isolatieplaten

Kurkisolatie komt vaak voor in plaatvorm. Het materiaal is licht, makkelijk te verzagen en kan zowel mechanisch bevestigd als verlijmd worden. 

Er bestaan kurkplaten met en zonder houtdeeltjes. Platen met houtdeeltjes worden meestal gemaakt van kurk die licht vermengd is met restvezels uit de kurkschors. Deze zijn geschikt voor onzichtbare toepassingen zoals de isolatie van spouwmuren, daken en vloeren - waar het esthetische aspect geen rol speelt. Voor niet-belaste toepassingen, zoals spouw- en dakisolatie, kies je best platen met een lage densiteit, omdat die beter isoleren. Bij vloerisolatie of platte daken zijn platen met een hogere densiteit aangewezen om meer druk te weerstaan. Voor zichtbare gevels bestaan er kurkplaten zonder houtdeeltjes, die een homogeen uitzicht bieden. 

Geëxpandeerde kurkkorrels

Daarnaast kan geëxpandeerde kurk in korrelvorm worden ingeblazen om holtes in houten vloeren of andere moeilijk bereikbare ruimtes op te vullen. 

 

Hennep

Wat is hennep?

Hennep is een sterke, snelgroeiende plant die door de vezelachtige structuur van de houtachtige plantdelen gemakkelijk tot isolatie omgezet kan worden. De plant groeit tot bijna 4 m hoogte in 100 tot 120 dagen en is gemakkelijk te telen op alle types grond zonder de bodem uit te putten. Bovendien zuivert ze de lucht door grote hoeveelheden CO₂ om te zetten tijdens de groei. 

Hennepisolatie is op rol, als isolatiedeken, vlokken, blokken of half-harde isolatieplaten verkrijgbaar. De producten zijn toepasbaar voor het isoleren van daken, vloeren, wanden en gevels. Het natuurlijke materiaal wordt soms aangevuld met steunvezels van polyester of zetmeel en brandvertragende middelen. 

Eigenschappen

Hennepisolatie biedt goede thermische prestaties met een lambdawaarde tussen 0,040 en 0,045 W/mK. Daarnaast kent het materiaal dankzij zijn structuur ook goede akoestische prestaties. 

Hennep is een ecologisch materiaal van teelt tot recyclage: niet-allergeen, irriteert niet, vrij van VOS, luchtzuiverend, schimmelwerend. Een extra aspect daarbij is de lange levensduur, onder meer door de mechanische vormvastheid. Daarnaast kent het een hoge faseverschuiving - warmte wordt langzaam doorgegeven, waardoor het binnenshuis overdag koeler blijft en de warmte pas uren later binnendringt - ideaal voor zomers comfort.

Anderzijds zorgt de vochtregulerende werking voor een gezond binnenklimaat. Hennepisolatie is daarom erg geschikt in dampopen constructies, in combinatie met een dampopen of dampremmende folie. De vochtopname is evenzeer een nadeel van hennep omdat het op die manier kwetsbaarder is voor nattigheid. Je gebruikt het dus beter niet in vochtige plekken, zoals bij het isoleren van een kruipruimte.

Hennep op zich is behoorlijk brandbaar. Fabrikanten verhogen de brandwerendheid met behulp van bijvoorbeeld kalk, ammoniumfosfaat of soda.

Plaatsing

Hennepisolatie is verkrijgbaar in platen, rollen, blokken en vlokken, waardoor het veelzijdig inzetbaar is voor het isoleren van hellende daken, houten vloeren, plafonds, muren en gevels. Het is minder bruikbaar in bijvoorbeeld kelders of spouwmuren. 

Hennepisolatie is licht, makkelijk op maat te snijden en eenvoudig te plaatsen. De inherente structuur zorgt dat het materiaal mooi aansluit waardoor koudebruggen vermeden worden. Het is een aangenaam werkje, want hennepisolatie is stofarm, geurloos en irriteert niet aan de longen of huid.

 

 

Bijzondere materialen

Fabrikanten zijn voortdurend op zoek naar isolatie die beter presteert, veiligheid bevordert en zacht is voor het milieu. Daarom duiken af en toe verrassende materialen op. We lichten er enkele toe.

Schapenwol

De wol is afkomstig van schapen en dus een 100% natuurlijk materiaal. Ruwe wol wordt door middel van een speciaal productieproces schoongemaakt, vervilt en omgezet tot bruikbare isolatie. 

Eigenschappen

Schapenwol is kent goede thermische (lambdawaarde 0,035 - 0,043 W/mK), akoestische en vochtregulerende eigenschappen. Dankzij het keratinegehalte werkt de wol luchtzuiverend door schadelijke stoffen te binden. Ze is bovendien brand- en schimmelwerend; soms wordt een insecticide toegevoegd om ze onaantrekkelijk te maken voor insecten. Schapenwol is eenvoudig te verwerken en irriteert ook niet bij plaatsing.

De ecologische balans is over het algemeen goed, al wordt die deels beïnvloed door de CO₂-uitstoot bij de schapenteelt en de mate van diervriendelijkheid. Een nadeel is wel dat schapenwolisolatie relatief duur is.

Plaatsing

Schapenwol is goed geschikt voor dampopen bebouwing (zonder dampscherm óf bij vochtige/risicovolle zones met een dampremmende folie). Je kan het makkelijk zelf plaatsen, de dekens of rollen kunnen gewoon afgescheurd worden. Schapenwol wordt toegepast voor vloerisolatie (met uitzondering van erg vochtige kruipkelders), dakisolatie en wandisolatie. Het is eveneens goed voor isolatie bij houtskeletbouw. Door de vochtabsorberende eigenschappen blijven de omliggende houten structuren goed geconserveerd.

Houtvezel

Houtvezelisolatie wordt gemaakt van hout uit duurzaam beheerde bossen. De vezels worden behandeld en gemengd met additieven en bindmiddel tot een houtpap ontstaat. Die pap wordt tot platen geperst en in een oven uitgedroogd. Je hebt keuze tussen stabiele en flexibele houtwolplaten. De platen zijn soms uitgerust met tand-en-groef, waardoor ze makkelijk te plaatsen zijn.

Eigenschappen

Houtvezelisolatie kent goed isolerende prestaties, met een lambdawaarde tussen de 0,038 en 0,042 W/mK. Het is een populair isolatiemateriaal voor daken in woningen met een volledige houtskeletbouw dankzij het groot vochtregulerend vermogen, waardoor het uitstekend geschikt is voor dampopen constructies. 

Dankzij de hoge warmteopslagcapaciteit blijft het in de zomer langer koel binnenshuis. Bovendien heeft houtvezelisolatie een gunstig prijskaartje, wat het een aantrekkelijke en ecologische keuze maakt.

Plaatsing

De stabiele houtwolplaten kan je gebruiken als onderdak of als afwerking en isolatie voor vloeren, wanden, plafonds en platte daken. De flexibele houtvezelplaten zijn geschikt als dakisolatie, vloerisolatie en voor isolatie van muren. Snijd of zaag de platen op maat en breng ze aan tussen kepers of andere constructiebalken.

Gerecycleerd katoen - Jeans

Katoenisolatie is ontwikkeld uit ingezameld, gerecycleerd en gerecupereerd textiel dat op het einde van zijn levensduur was. Het gaat voornamelijk om jeansstof die getrieerd, uitgerafeld en hergebruikt wordt, meestal in de vorm van flexibele isolatieplaten. De materie wordt soms beschermd met schimmelwerende additieven.

Eigenschappen

Jeansisolatie is een duurzaam product dat perfect past binnen het cradle-to-cradleprincipe en dus volledig recycleerbaar is. Het materiaal biedt goede thermische prestaties, met een lambdawaarde tussen 0,039 en 0,042 W/mK, en een uitstekende faseverschuiving die in de zomer voor extra comfort zorgt. Dankzij de klasse A+ voor de uitstoot van VOS draagt jeansisolatie bij aan een gezond binnenklimaat.

Bovendien helpt de natuurlijke vochtregulerende werking om de luchtvochtigheid in huis stabiel te houden zonder vervorming van het materiaal. Een aandachtspunt blijft wel de lagere brandveiligheid in vergelijking met minerale isolatiematerialen.

Plaatsing

Katoenisolatie is erg licht en laat zich daardoor gemakkelijk plaatsen. Je kan het product eenvoudig versnijden, zonder irritatie aan de ogen, huid of slijmvliezen. Het materiaal past zich flexibel aan aan de draagstructuur waardoor koudebruggen vermeden worden. Katoenisolatie is verkrijgbaar op rol, als vlokken of als plaatmateriaal. 

Schelpen

Schelpen zijn een oeroud, 100% natuurlijk isolatiemateriaal voor toepassing in kruipkelders. De schelpen worden gewonnen uit de zeebodem, waarbij toegezien wordt op afwisseling van het wingebied. Zo blijven ecosystemen beschermd. De gewonnen schelpen worden gewassen en kunnen zo gestort worden onder je woning. 

Eigenschappen

Schelpen zorgen door hun vorm (er zit lucht in de holtes) voor een isolerende werking en ze garanderen dat capillair vocht niet kan doordringen in de vloerafwerking. Let wel, je hebt een dikke laag nodig, waarbij de onderste (vochtige) 10 cm niet isoleert. Daarbovenop moet dus minimum 30 cm komen om van isolatie te kunnen spreken. De lamba-waarde rangeert tussen de 0,100 en 0,120 W/mK. 

Schelpen zijn duurzaam, vormvast, niet-rottend en blijven goed liggen. Ze zijn brandwerend, geurabsorberend en onaantrekkelijk voor ongedierte, en kunnen op bijna elke ondergrond worden toegepast. Door hun grote gewicht zijn ze echter minder geschikt voor instabiele bodems, en bij onder water lopende ruimtes verliezen ze hun isolerende werking.

Plaatsing

De schelpen worden in verschillende lagen gegoten door de leverancier of je kan zelf aan de slag door bigbags te bestellen. Eens de vloer bedekt wordt, is het een onhandig werkje. De schelpen zijn heel zwaar en je duwt een laag schelpen niet zomaar opzij. 

 

Met dank aan Isohemp, Isoproc, Kurkfabriek Van Avermaet, Soprema en Unilin