Mensen zonder wettig verblijf krijgen te laat medische hulp

Mensen zonder wettig verblijf in België hebben te weinig toegang tot primaire medische hulp. Dat verergert hun gezondheidsproblemen en doet de overheidsuitgaven toenemen, zegt het Rekenhof.

 Personen zonder wettig verblijf hebben toegang tot dringende medische hulp (DMH) als ze geen middelen hebben om hun verzorging te betalen. De OCMW’s beheren de aanvragen voor DMH en de POD Maatschappelijke Integratie (POD MI) betaalt de kosten van verzorging terug.

Volgens een nieuw rapport van het Rekenhof heeft de POD MI in 2023 80,7 miljoen euro uitgegeven om DMH terug te betalen aan de OCMW’s. De totale kosten van de DMH liggen echter hoger, aangezien ze ook kosten omvatten die niet in de nomenclatuur zitten en die de POD MI niet terugbetaalt.

Oververtegenwoordiging in ziekenhuizen

In 2023 had 85% van de kosten die de POD MI terugbetaalde betrekking op verzorging in het ziekenhuis – waaronder 63% kosten voor ziekenhuisopnames. Die verhouding is net omgekeerd bij de algemene bevolking, waar 89% van de verzorging buiten het ziekenhuis wordt verstrekt.

Het aandeel van ambulante zorg buiten het ziekenhuis ligt dus bijzonder laag in het geval van DMH, wat volgens het Rekenhof getuigt van onvoldoende toegang tot dergelijke verzorging. Mensen zonder wettig verblijf maken daarom vaker gebruik van de spoeddiensten.

De toegang tot primaire zorg bevorderen zou een efficiënte maatregel voor de overheidsfinanciën zijn.

Meer overheidsuitgaven

Dat mensen zonder wettig verblijf te weinig toegang hebben tot primaire zorg, leidt volgens het Rekenhof op twee manieren tot meer overheidsuitgaven. De kosten voor verzorging in het ziekenhuis liggen hoger dan wanneer de patiënten voor eenzelfde aandoening tijdig buiten het ziekenhuis verzorgd zouden worden.

Daarnaast leidt uitstel van primaire verzorging ertoe dat mensen zonder wettig verblijf in het ziekenhuis belanden met gezondheidsproblemen die vroeger hadden kunnen worden behandeld. Over het algemeen daalt het aantal vermijdbare ziekenhuisopnames wanneer de primaire geneeskundige verzorging vlot toegankelijk is, zegt het Rekenhof.

De toegang tot primaire zorg bevorderen zou dus een efficiënte maatregel voor de overheidsfinanciën zijn. Die maatregel komt ook de algemene bevolking ten goede, aangezien hij de overdracht van ziektes kan voorkomen.

Toegang wordt onrechtmatig beperkt

Om na te gaan of de persoon voldoet aan de wettelijke voorwaarden voor DMH, voert het OCMW een sociaal onderzoek naar het statuut van de aanvrager, zijn bestaansmiddelen, het bestaan van een ziektekostenverzekering en de beschikbaarheid van een borgsteller die medische kosten ten laste kan nemen.

Sommige OCMW’s eisen echter dat de aanvrager voldoet aan voorwaarden die niet zijn opgenomen in de wet.

Positieve beslissingen, waarbij DMH wordt toegekend, leggen vaak beperkingen op, zoals bijvoorbeeld beperking tot één bepaald ziekenhuis of enkel de verzorging die de POD MI terugbetaalt.

Volgens het Rekenhof zijn sommige van die beperkingen in strijd met de wet, onder meer de beperking van de vrije keuze voor een bepaalde zorgverstrekker. Enkel een zorgverstrekker kan trouwens bepalen welke verzorging nodig is en voor hoelang. De OCMW’s zijn niet bevoegd op het vlak van geneeskundige verzorging.

Eerder dit jaar pleitte ook Dokters van de Wereld voor één universeel systeem dat toegang geeft tot zorg, ongeacht het statuut van de patiënt.